(226) Oorlogsherinneringen – 8

Dit jaar vieren we 70 jaar bevrijding. We blikken terug op de Tweede Wereldoorlog met herinneringen van Dik van de Merwe, geboren in 1932, Hoofdstraat 26 op ’t Zand.

De herinneringen van vandaag en de komende weken gaan over de laatste winter van de oorlog (1944/1945) die de geschiedenis zou ingaan als de honger winter.

 ‘In oktober 1944 stagneerde het voedseltransport omdat, als straf voor de spoorwegstaking op 17 september, de scheepvaart door Rijkscommissaris Seyss-Inquart werd stilgelegd.

Bovendien werden kort daarna alle verbindingen door het oprukken van de Geallieerde Strijdkrachten, afgesneden.

Aanvankelijk was er nog de “Centrale Keuken” of “Gaarkeuken”, waar je eenmaal per dag, per persoon een afgepaste portie eten kon afhalen. Je stond er met je pannetje in de rij voor een portie warm eten.

Hoewel het vaak een smakeloze hap was, waarbij de andijviestamppot steevast kraakte van het zand en de snijbonen het predikaat “scheermesjes” verdienden, je had in ieder geval nog iets te eten.

Als je, zoals wij op Het Zand woonden kon je terecht in een dependance in de toenmalige “Zondagschool” op de hoek van De Kerkbuurt en Het Zand. Hierin kregen kinderen  zondagsochtends godsdienstles.

Toen het voedseltekort steeds nijpender werd deed de beruchte bietensoep zijn intrede. Het was een combinatie van erwten en suikerbieten en had een nare, zoetige smaak.

De baas van de Gaarkeuken was banketbakker Broekema. Aangezien mijn zus daar in de winkel werkzaam was kregen we in het begin de erwtensoep voordat de suikerbieten er door waren gegaan, wat aanzienlijk beter smaakte. Maar op het laatst, tegen het einde van de oorlog was de spoeling zo dun, dat ook wij aangewezen waren op de steeds wateriger bietensoep.

Daarnaast maakten we zelf stroop uit suikerbieten door ze te koken op het fornuis of op een speciaal geconstrueerd “Majo-kacheltje”, een soort metalen bus waarin houtflinters konden worden gestookt. Het was een bewerkelijk gedoe, maar je had dan in ieder geval iets (boter of margarine was er niet) om je ene boterham van grauw “regeringsbrood” te smeren. De overgebleven restanten bietenpulp werden gedroogd en waren met heel veel goede wil eetbaar.

Ik herinner me dat ik plukjes gedroogde bietenpulp in een oude blikken sigarendoos bij me droeg en dan af en toe zo’n “pruimpje” in m’n mond stak om de ergste honger te stillen. Op school kregen we tabletjes vitamine C in de klas verstrekt omdat we geen groente, fruit of aardappelen binnenkregen’. (wordt vervolgd).

Foto: De Centrale Gaarkeuken bij de brandweerkazerne. V.l.n.r.: Gijs v.d. Ruit, Jan Bakker, mevr. Boer, onbekend, dhr. Boer(kok), Bakker Broekema, onbekend, onbekend. Wie helpt ons aan de ontbrekende namen?