(212) Oorlogsherinneringen – 1

Dit jaar vieren we 70 jaar bevrijding. Het aantal mensen, dat Wereldoorlog II heeft meegemaakt neemt af. Sommigen schreven hun herinneringen aan die donkere jaren op, zoals Dik van de Merwe, geboren in 1932 op ’t Zand.

‘In 1939 was Papendrecht dorp met 5.535 inwoners. De meeste huizen stonden aan beide kanten van de dijk. Verder was er bebouwing in enkele stoepen aan de binnenkant van de dijk en langs de Veerweg/Veerstoep. De Molenpolder (‘t Zand) was een woonwijkje op een met zand opgespoten terrein. Het Eiland was nog in aanbouw.

Ons gezin woonde bij het uitbreken van de oorlog in de Hoofdstraat 26, met uitzicht op Het Plein. Mijn vader werkte bij vliegtuigenfabriek Aviolanda.

Op 1 september 1939 brak de Tweede Wereldoorlog in feite al uit, met de Duitse inval in Polen. Daarmee werd ook in Nederland de oorlogsdreiging steeds meer voelbaar. Het nieuws op de radio (televisie was er uiteraard nog niet) werd met spanning gevolgd.

Op 29 augustus 1939 werd een algehele mobilisatie van het Nederlandse leger uitgeroepen. Iedereen hoopte dat bij verdere uitbreiding van de oorlog Nederland neutraal zou kunnen blijven, zoals in Wereldoorlog I (1914 -1918).

Op 9 april 1940 viel Duitsland Denemarken en Noorwegen binnen. Op 7 mei 1940 werden alle verloven voor Nederlandse militairen ingetrokken.

De 10e mei 1940 leek een mooie lentedag te worden, maar in de vroege ochtend van die dag werd ik op 8-jarige leeftijd volwassen.

Ik werd wakker van een ratelend geluid en ging daarom met een angstig gevoel naar de slaapkamer van mijn ouders. Hun slaapkamer lag op het zuiden en keek uit over Het Plein. Ik trof mijn vader en moeder aan voor het raam, waar ze met ongelovige blikken naar een schouwspel staarden, waarvan de afschuwelijke tragedie onmiddellijk tot me doordrong. ‘De oorlog is uitgebroken’ was de trefzekere diagnose van mijn vader.

We keken naar een luchtgevecht recht voor ons tussen een Fokker G1-jachtvliegtuig van de Nederlandse luchtmacht en vier Duitse Messerschmitts (eveneens jagers), waardoor hij ingesloten en aangevallen werd. De Fokker G1 had geen schijn van kans tegen deze Duitse overmacht. Toch zag hij kans om twee Duitse jagers neer te schieten voordat hij zelf brandend neerging. Het was voor het eerst dat ik geconfronteerd werd met geweld en dood, zij het op afstand. Het is een herinnering die alle vroegere herinneringen overschaduwt. Mijn tot dan toe veilige bestaan binnen het gezin viel in stukken door het besef dat leven werd bedreigd door de dood, een bedreiging veroorzaakt door mensen. Mijn ouders waren machteloos. (wordt vervolgd).

Foto: De Tweede Wereldoorlog werd door de nu 83-jarige Dik van de Merwe beleefd in en om Hoofdstraat 26, waar hij toen met zijn ouders en zus woonde.